Świadczenie pielęgnacyjne

Świadczenie pielęgnacyjne od 1 stycznia 2024 r. - nowe zasady

Od 1 stycznia 2024 r. obowiązują nowe przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych regulujące warunki przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, które wprowadziła ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym.

Komu przysługuje świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach

Świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach mogą otrzymać osoby, które sprawują opiekę nad  osobami  z niepełnosprawnościami w wieku do ukończenia 18. roku życia. 

Nie ulegają natomiast zmianie rodzaje orzeczeń o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, które są wymagane przy ubieganiu się o świadczenie pielęgnacyjne. 

W związku z tym, od 1 stycznia 2024 r., tak jak dotychczas, aby otrzymać świadczenie pielęgnacyjne wymagane jest, aby osoba wymagająca opieki legitymowała się ważnym orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (takie orzeczenie zawiera informację w punktach 7 i 8 o treści: „wymaga”) albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Zmienione przepisy rozszerzają również krąg osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego – od 1 stycznia 2024 r.  świadczenie pielęgnacyjne przysługuje następującym opiekunom:

1. matce albo ojcu,
2. innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 oraz z 2022 r. poz. 2140) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,
3. opiekunowi faktycznemu dziecka,
4. rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.

Możliwość  łączenia pracy zawodowej z pobieraniem świadczenia pielęgnacyjnego

Jedną z najważniejszych wprowadzanych zmian jest możliwość łączenia aktywności zawodowej, bez żadnych ograniczeń, z pobieraniem świadczenia pielęgnacyjnego. Wynika to z nowelizacji art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych polegającej na  wykreśleniu od 1 stycznia 2024 r., przy ustalaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na nowych zasadach, warunku rezygnacji bądź niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przez opiekuna sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną, jako warunku przyznania opiekunowi prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Ustawodawca wykreślił z treści ww. przepisu przesłankę rezygnacji/niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej jako warunku otrzymywania przez opiekuna osoby niepełnosprawnej świadczenia pielęgnacyjnego, właśnie po to aby od 1 stycznia 2024 r., przy ustalaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na nowych, obowiązujących od 1 stycznia 2024 r. zasadach, zatrudnienie lub inna praca zarobkowa opiekuna - jej rodzaj/wymiar/miejsce wykonywania/wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia, itp. - nie miały żadnego wpływu na prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.

Również posiadany przez opiekuna status rolnika, małżonka rolnika, czy domownika rolnika, nie stanowi żadnej przeszkody w otrzymywaniu od 1 stycznia 2024 r. świadczenia pielęgnacyjnego na nowych zasadach, bez konieczności rezygnacji przez opiekuna będącego rolnikiem, małżonkiem rolnika lub domownikiem rolnika z prowadzenia gospodarstwa rolnego/z pracy w gospodarstwie rolnym, co wynika z uchylenia art. 17b ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Świadczenie pielęgnacyjne na nowych, obowiązujących od 1 stycznia 2024 r. zasadach, przysługuje również w sytuacji gdy opiekun dziecka w wieku do ukończenia 18 r. życia ma ustalone prawo do własnej emerytury lub renty lub innego świadczenia emerytalno-rentowego, co wynika z uchylenia art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Podwyższenie wysokości świadczenia pielęgnacyjnego

Nowe przepisy przewidują również, że w przypadku gdy opiekun otrzymujący świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach sprawuje  opiekę nad więcej niż jedną osobą (dzieckiem)  w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się odpowiednim ww. orzeczeniem o niepełnosprawności, to  wysokość świadczenia pielęgnacyjnego jest podwyższana  o 100% na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka – warunkiem jest złożenie wniosku przez opiekuna o podwyższenie świadczenia pielęgnacyjnego (uwaga: nie dotyczy to dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektora regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej oraz dyrektora interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego).

Uwaga: osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem w wieku do ukończenia 18 r. życia, które pobierają już świadczenie pielęgnacyjne przyznane im zgodnie z dotychczasowymi przepisami i które będą chciały po 31 grudnia 2023 r. otrzymać świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach, będą również musiały złożyć nowy wniosek o to świadczenie z jednoczesnym oświadczeniem o rezygnacji ze „starego”, dotychczas otrzymywanego świadczenia pielęgnacyjnego.

Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego

Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego od 1 stycznia 2025 r. wynosi 3287 zł miesięcznie.

Świadczenie pielęgnacyjne na starych zasadach i specjalny zasiłek opiekuńczy

Ustawa o świadczeniu wspierającym wprowadziła jednocześnie przepisy mające na celu pełną ochronę praw nabytych osób, które nabyły bądź nabędą na starych, obowiązujących przed wejściem w życie tej ustawy, tj. do 31 grudnia 2023 r. zasadach, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego. Osoby te mogą w dalszym ciągu pobierać wymienione świadczenia zgodnie z dotychczasowymi przepisami. Prawo do pobierania tych świadczeń na zasadach dotychczasowych zostało uregulowane w przepisach przejściowych (art. 63 ust 1-5)  ustawy o świadczeniu wspierającym.

Zatem w świetle przepisów przejściowych ww. ustawy, osoby, które przed dniem lub po dniu wejścia w życie ustawy o świadczeniu wspierającym nabyły lub nabędą prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do dnia  31 grudnia 2023 r.  i za okres co najmniej do dnia 31 grudnia 2023 r.  będą uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, zachowają prawo do tych świadczeń na zasadzie ochrony praw nabytych na obowiązujących do 31 grudnia 2023 r. dotychczasowych zasadach przewidzianych w ustawie o świadczeniach rodzinnych  – jednak nie dłużej niż do końca okresu, na który prawo zostało przyznane (art 63 ust 2 ustawy).

Ww. osoby, zachowają prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., również w przypadku, gdy osobie nad którą sprawują opiekę zostało wydane nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności. 

Przepis art. 63 ust. 3 ww. ustawy dotyczy bowiem możliwości zachowania przez opiekuna osoby niepełnosprawnej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach praw nabytych, również w sytuacji uzyskania przez osobę, nad którą sprawowana jest opieka nowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności, w związku z utratą ważności dotychczasowego orzeczenia. Warunkiem zachowania prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego, w takim przypadku, jest złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia o niepełnosprawności, a następnie złożenie wniosku o ustalenie prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego w terminie 3 miesięcy, licząc od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności.

Istotne jest, że powyższy przepis zawiera termin a nie okres na dokonanie określonych w nim czynności – zgodnie z przepisami Kpa (art. 57) termin jest zachowany jeśli wymagana czynność zostanie dokonana przed jego upływem.

Tym samym, jeżeli w okresie ważności dotychczasowego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność uprawniającego do świadczenia pielęgnacyjnego został złożony wniosek o kolejne orzeczenie, to jak najbardziej zostaje spełniony, określony w ww. art. 63 ust. 3, warunek terminu złożenia wniosku i otrzymania kolejnego wymaganego orzeczenia o niepełnosprawności/stopniu niepełnosprawności, niezbędny do zachowania kontynuacji pobierania świadczenia pielęgnacyjnego na zasadach praw nabytych.

A więc, wniosek o nowe orzeczenie osoba z niepełnosprawnością może jak najbardziej złożyć jeszcze w trakcie ważności starego orzeczenia – jak najbardziej jest wówczas spełniony wymóg złożenia wniosku o nowe orzeczenie nie później niż 3 miesiące od dnia upływu terminu ważności starego orzeczenia - w takich przypadkach również będzie można kontynuować pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego na starych zasadach po warunkiem złożenia wniosku o jego przyznanie w terminie 3 miesięcy od dnia wydania nowego orzeczenia.

Uwaga: Z dniem wejścia w życie ustawy o świadczeniu wspierającym czyli 1 stycznia 2024 r. został uchylony art. 16a ustawy o świadczeniach rodzinnych regulujący zasady przysługiwania specjalnego zasiłku opiekuńczego. Jednakże, na podstawie przepisów przejściowych,  specjalny zasiłek opiekuńczy może być nadal przyznawany także po 31 grudnia 2023 r. na zasadzie zachowania praw nabytych, które są uregulowane w ww. przepisach przejściowych ustawy o świadczeniu wspierającym.

Ważne: Prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach dotychczasowych przysługiwać będzie ww. osobom korzystającym z ochrony praw nabytych również po upływie okresu zasiłkowego na który ten zasiłek został przyznany (czyli także na kolejne okresy zasiłkowe) pod warunkiem, że wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na nowy okres zasiłkowy zostanie złożony w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym zakończył się dotychczasowy okres zasiłkowy (czyli w ciągu 3 miesięcy od dnia 31 października danego roku kalendarzowego). 

Szczegółowe informacje uzyskasz w ZUS pod numerem telefonu: 22 560 16 00.

Dla osoby, która ma ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, co najmniej do 31 grudnia 2023 r. zasady pobierania tego świadczenia nie zmieniają się. Świadczenie będzie przysługiwało pod warunkiem, że osoba, na którą pobierasz świadczenie, nie złoży wniosku o świadczenie wspierające w ZUS-ie. Możesz ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne na zasadach obowiązujących do 31 grudnia 2023 r., pod warunkiem, że wniosek o nowe orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności złożysz w ciągu 3 miesięcy od dnia, w którym minął termin ważności dotychczasowego orzeczenia. Musisz potem złożyć wniosek o świadczenie pielęgnacyjne w ciągu 3 miesięcy od dnia wydania nowego orzeczenia. Możesz wystąpić o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, jeśli:

• opiekujesz się osobą, która nie ukończyła 18 lat i ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• opiekujesz się osobą, która nie ukończyła 18 lat i ma orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Świadczenie pielęgnacyjne możemy przyznać do momentu, w którym osoba niepełnosprawna ukończy 18 lat. Po ukończeniu 18 roku życia osoba niepełnosprawna sama może ubiegać się o inne świadczenia, takie jak: renta socjalna, świadczenie uzupełniające oraz świadczenie wspierające.

Nie możesz pracować, jeśli pobierasz świadczenie pielęgnacyjne na zasadach, które obowiązywały do 31 grudnia 2023 r. Jeśli pobierasz świadczenie na zasadach obowiązujących od 1 stycznia 2024 r., to możesz pracować. Jeśli jako opiekun pobierasz własne świadczenia emerytalno-rentowe, to nie mają one żadnego wpływu na prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.

1. Świadczenie pielęgnacyjne wynosi 3287,00 zł miesięcznie.
2. Kwota świadczenia pielęgnacyjnego podlega corocznej waloryzacji od 1 stycznia.
3. Jeśli opiekujesz się więcej niż jedną osobą do 18 roku życia, która ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności łącznie z ww. wskazaniami, podwyższymy wysokość świadczenia pielęgnacyjnego o 100% na drugą i kolejną osobę.
4. Kwota świadczenia przysługująca za niepełny pełny miesiąc ustala  się dzieląc kwotę świadczenia przez liczbę dni kalendarzowych w miesiącu, a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni, za które świadczenie przysługuje. Kwota świadczenia przysługująca za niepełny miesiąc jest zaokrąglana do 10 groszy w górę.
5. Jeśli umrze osoba, którą się opiekujesz, zachowujesz prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Świadczenie będzie Ci przysługiwało do końca następnego miesiąca, w którym nastąpił zgon.
6. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje: 
   • rodzicom,
   • opiekunowi faktycznemu,
   • innej osobie, na której ciąży obowiązek alimentacyjny,
   • rodzinie zastępczej,
   • osobie, która prowadzi rodzinny dom dziecka,
   • dyrektorem placówki opiekuńczo-wychowawczej,
   • dyrektorem regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej,
   • dyrektorem interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego,

jeżeli opiekuje się osobą do ukończenia 18 roku życia, która ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

7. Świadczenia pielęgnacyjnego nie możemy przyznać, jeśli:
   • jesteś osobą sprawującą opiekę i masz ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna,
   • osoba, którą się opiekujesz przebywa w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo w schronisku dla nieletnich,
   • osobie, którą się opiekujesz, przysługuje za granicą świadczenie na pokrycie wydatków związanych z opieką,
     Chyba, że co innego wynika z przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronnych umowach o zabezpieczeniu społecznym.
   • innej osobie przysługuje za granicą świadczenie na pokrycie wydatków związanych z opieką osoby, którą się opiekujesz,
     Chyba, że co innego wynika z przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronnych umowach o zabezpieczeniu społecznym.
   • na osobę, którą się opiekujesz, jest ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna.
8. Możesz być zarejestrowany w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna lub osoba poszukująca pracy. Nie wpłynie to na uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego. 
9. Powiadom urząd, który wypłaca Ci świadczenie jeśli:                                                                                                                                                                                  zmieni się liczba osób w Twojej rodzinie, uzyskasz dochód, wyjeżdżasz albo osoba z Twojej rodziny wyjeżdża poza granice Polski, osoba wymagająca opieki złożyła wniosek o świadczenie wspierające do ZUS, wystąpią inne zmiany, które mają wpływ na prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. 
10. Urząd, który wypłaca świadczenie, może wezwać Cię do złożenia wyjaśnień lub dołączenia dodatkowych dokumentów. Może to zrobić jeśli będzie miał wątpliwości co do okoliczności, które mają wpływ na Twoje prawo do świadczenia. Na złożenie wyjaśnień lub złożenie dokumentów masz 14 dni od otrzymania wezwania. Jeśli tego nie zrobisz wstrzymamy wypłatę świadczenia. 
11. Od 1 stycznia 2024 r. jest nowe świadczenie wspierające, które wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Szczegółowe informacje można uzyskać w ZUS pod numerem telefonu: 22 560 16 00.

O świadczenie wspierające mogą ubiegać się osoby z niepełnosprawnościami, które ukończyły 18 rok życia. Świadczenie wspierające przysługuje bez względu na dochody (brak kryterium dochodowego), a także niezależnie od innych form wsparcia otrzymywanych przez osoby z niepełnosprawnościami.

Co należy zrobić:

• W pierwszej kolejności osoba zainteresowana powinna wystąpić z wnioskiem do Wojewódzkiego Zespołu Orzekania o Niepełnosprawności o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia (ta decyzja to nie jest orzeczenie o stopniu niepełnosprawności).
• Dopiero po uzyskaniu takiej decyzji należy złożyć wniosek do ZUS o wypłatę świadczenia. Jeśli zainteresowana osoba złoży do ZUS wniosek przed uzyskaniem decyzji – ZUS pozostawi taki wniosek bez rozpoznania.

Wojewódzki Zespół Orzekania o Niepełnosprawności w Krakowie

Adres do korespondencji:
Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie
Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności
ul. Basztowa 22, 31-156 Kraków

Infolinia: w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia 12 39 21 420

ePUAP (adres skrytki): /ag9300lhke/skrytka

Siedziba Wojewódzkiego Zespołu: ul. Olszańska 5, II piętro pok. 220 A, tel. 12 39 21 396
Godziny obsługi
poniedziałek 9:00 – 17:00
wtorek – piątek 7:30 – 15:30

Poziom potrzeby wsparcia ustalany będzie na podstawie obserwacji, wywiadu bezpośredniego oraz oceny funkcjonowania osoby ubiegającej się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia, przy zastosowaniu formularza w zakresie ustalania poziomu potrzeby wsparcia dla osób zaliczonych do stopnia niepełnosprawności, a także na podstawie informacji wskazanych w kwestionariuszu. Ocena będzie dokonywana w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej lub, na jej wniosek, albo w siedzibie wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności albo w miejscu przez niego wyznaczonym, spełniającym warunki o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.

Wysokość i termin wypłat świadczenia uzależnione są od liczby punktów.

Wymagane dokumenty:

1. Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.
2. Orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji..
3. Pełnomocnictwo – jeśli w sprawie reprezentuje Cię pełnomocnik. Jeśli chcesz złożyć kopię pełnomocnictwa musi być ona poświadczona przez notariusza albo adwokata lub radcę prawnego, który jest pełnomocnikiem w sprawie.

Załączniki do wniosku musisz złożyć w oryginale lub jako uwierzytelnioną kopię. Jeśli składasz zwykłą kserokopię dokumentu, pokaż pracownikowi urzędu jego oryginał lub uwierzytelnioną kopię. Pracownik urzędu potwierdzi wtedy zgodność tego dokumentu z oryginałem. Jeśli składasz wniosek przez internet, nie musisz uwierzytelniać dokumentów.